![vidoe foto[35]](https://www.maartenplatje.com/wp-content/uploads/2022/04/vidoe-foto35-1024x441-1160x500.jpg "vidoe foto[35]")
Documentaire video te zien via onderstaande link
Maarten Platje Maritiem Kunstenaar – YouTube
(English subtitles)
Productie van Lucas Platje
26 Februari j.l. heeft de indrukwekkende 80ste herdenking van de Slag in de Javazee in de Kloosterkerk te Den Haag plaats gevonden. Hierbij was Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix aanwezig. Het schilderij ‘De Slag in de Javazee’ van Maarten Platje, werd tijdens deze herdenking overgedragen door het Karel Doorman Fonds aan het Marinemuseum.
Eigenlijk was de Slag in de Javazee in de maritieme kunst nog niet goed belicht. Alles moest hier kloppen en historisch correct zijn.
De kijker en het verleden waren hier primair. Het schilderij is een uitnodiging naar het verleden en niet naar de fantasie van de kunstenaar.
Het doek heeft vanaf vandaag (3 maart 2022) een permanente plaats in het museum als eerbetoon aan de slachtoffers die vielen tijdens de laatste grote zeeslag waar de Koninklijke Marine aan deelnam.
De ontwikkeling van het schilderij heeft veel aandacht gekregen door middel van diverse blogs op de website van het Marinemuseum en hier op deze website.
Vandaag heeft o.a. Het Noord-Holland Nieuws een artikel geplaatst over het schilderij en de aankomst in het Marinemuseum.
Het daadwerkelijke schilderen is begonnen.
De omstandigheden waaronder ik het Caribische tafereel ga uitwerken zijn voor een zeeschilder ideaal. Het heldere water, het directe zonlicht met de harde schaduwen en de stand van de zon geven voldoende mogelijkheden om effecten toe te passen.
De koers van HMS Northumberland plaats de bakboordzijde in het zonlicht, terwijl de gedeeltelijk zichtbare HMS Superb de schaduwzijde zal tonen.
Ik denk dat dit als een mooie diepte referentie zal gaan functioneren.
Schets, Maquette.
Ik ben aangevangen met het schilderen van het project “The Battle of Santo Domingo”.
Het onderwerp is de relatief onbekend gebleven zeeslag tussen de Franse en Britse zeemacht, in de Caribische zee onder de kust van Santo Domingo op 6 februari 1806.
Hoewel het de laatste grote zeeslag tussen kapitale oorlogsschepen uit de Napoleontische oorlogen betreft, heeft het in de literatuur weinig aandacht gekregen, aangezien het vrij kort na de bepalende Slag van Trafalgar plaats vond.
Ik heb na het bestuderen van de literatuur en de kaarten een kleine maquette gebouwd, om te bepalen welk moment uit de gebeurtenissen de meeste zeggingskracht zou hebben en dus het beste door mij kan worden weergegeven.
Het moment dat het Franse vlaggenschip ‘Le Impérial’, (120) in gevecht is met het Britse vlaggenschip ‘HMS Superb’ (74). Teneinde ‘HMS Superb’ te beschermen tegen het aanzienlijk sterkere Franse schip, plaatst ‘HMS Northumberland’ (74) zich in zo’n typisch 19e eeuwse heroïsche actie tussen de vijand en het Britse vlaggenschip.
Aan boord van ‘HMS Northumberland’, vielen vervolgens vele slachtoffers door de Franse salvo’s. De zeeslag eindigde in een klinkende Britse zege. Alle Franse linieschepen werden vernietigd of in genomen.
Alleen de Franse Fregatten, die ik aan vuur-lij heb afgebeeld, wisten te ontkomen.
In de december oplage van het Marineblad van de KVMO is een interview met mij gepubliceerd.
Hier komt niet alleen mijn Marine-project aanbod, maar ook andere lopende projecten en de grondlegging van mijn schilderwerk.
Via de onderstaande link kan u het artikel lezen.
Hollandse zeeschilders hebben het water en de zee in haar vele vormen afgebeeld en zijn gedurende de afgelopen 400 jaar geïnspireerd geraakt door de schoonheid hier van. De zee heeft een sleutelrol gespeeld in de geschiedenis van Nederland en zal een inspiratiebron blijven voor kunstenaars in de toekomst.
Het lijkt soms een beetje vreemd dat, terwijl een enorm gedeelte van de aarde bestaat uit water, zo weinig kunstschilders tegenwoordig weten hoe het te schilderen.
De huidige stroming van kunst stelt persoonlijke artistieke vrijheid primair en laat een overtuigende weergave van de zee vaak achterwege.
Ik neemt in mijn werk afstand van deze gedachte en past zijn artistieke vrijheid toe binnen een overtuigende weergave van de zee, het schip en de elementen.
Want dat is het verhaal dat ik wil vertellen en laten zien.
Omdat ik gedreven wordt door mijn nieuwsgierigheid naar het verleden, dit verleden wil oproepen en herbeleven, is een realistische weergave in olieverf voor mij het enige geschikte medium.
De waterpartij is een bepalend element in ieder maritiem schilderij.
Water is onderhevig aan veranderingen en water, wind en golven kunnen, indien goed weergegeven, een indrukwekkende ervaring achter laten.
Maritieme kunst is zo veel meer dan het maken van een scheepsportret.
De schilderijen laten een realistische schilderstijl zien die een beeld scheppen binnen de historische correctheid.
Bij het schilderen van de waterpartij komen een aantal wetmatigheden kijken.
Elke golf, hoe klein ook, heeft een vorm die aan een berg doet denken. Steile hellingen en diepe valleien wisselen elkaar af in perspectief naar de horizon toe. De richting waarin de golvenpatronen zich bewegen is afhankelijk van wind en stroom.
Tijdens de Slag in de Javazee heeft er een korte golfslag gestaan.
Gelet op de matige wind, zullen dit geen hoge golven geweest zijn. De intensiteit en de plaats waar de zon zich op het schilderij bevind heeft een grote invloed op hoe het is weergegeven.
Indien men direct (verticaal) op het water van de Javazee zou neerkijken zou men een diep ultramarijn blauw waarnemen. Wanneer men verticaal op bijvoorbeeld het ondiepe Westerschelde water zou neerkijken zou men een door sediment veroorzaakt groen/bruin zien.
Met andere woorden: De plaats en omstandigheden laten de kleur (zichtbaar in de helling gedeelten van de golfheuvel) variabel zijn. De bovenste gedeelten van de golfvormen, worden beïnvloed door de licht intensiteit en kleur van de lucht die er zich recht boven bevind. De zogenaamde reflectie. Te zien is dat dit effect op het rechter gedeelte van het doek lichter is als op het linker gedeelte. Aan de rechterzijde bevind zich dan ook de zon en is de lucht lichter in intensiteit.
De richting van het golfpatroon heeft het perspectief in de afbeelding versterkt en staat haaks op de vaarrichting van het centrale onderwerp, Hr. Ms. De Ruyter.
Het centrale sub-onderwerp van het schilderij is Hr.Ms De Ruyter. Het vlaggenschip van Doorman. Ik heb als referentie gebruik gemaakt van een schaalmodel, vele foto’s en een algemeen plan van het schip. Vanwege de grote afmetingen van het schilderij (en dus van het geschilderde schip) was het belangrijk om voldoende documentatie te hebben. Vele details moesten immers volledig uitgewerkt worden.
Gedurende de periode van de Slag in de Javazee was het schip uitgerust met z.g. Carley liferafts, die langsscheeps waren vastgesnoerd.
Tevens waren er extra bordessen op het brughuis geplaatst t.b.v. de verbindingsdienst.
Er zijn weinig foto’s van het schip bekend, waarop het is uitgerust met het camouflage schema. De Marine gebruikte voor de schepen in Nederlands Indië een van de Europese kleur afwijkende groen/grijze kleur. Voor de donkere gedeelten van het camouflage schema gebruikte men de deze kleur, die gemengd werd met zware stookolie.
Op de foto’s is te zien dat het schip een vrij verweerde indruk maakte.
Dit heb ik dan ook zo geschilderd.
De 40mm mitrailleurs op het luchtafweerdek waren voorzien van enorme pantserschilden, om de bemanningen te beschermen tegen luchtaanvallen.
De waterbeweging rondom de romp van een 25 knopen varende kruiser wijkt sterk af van die van een modern oorlogsschip. (De schepen hadden een ander rompvorm).
Op foto’s van de naoorlogse kruisers (met een vergelijkbare blok-coëfficiënt) is te zien dat het golfpatroon lang en strak langs de huid liep. Ter hoogte van de midscheeps trad een verlaging op om vervolgens ter hoogte van het achterschip, vanwege de verminderende waterverplaatsing omhoog te komen.
De verneveling van de boeggolf trad op rond de 30 knopen en is dus door Maarten niet geschilderd.
Het was van belang om goed de plaats van de slagschaduwen te bepalen op het water en deze met de golfbewegingen rond de romp mee te laten lopen.
Het schaalmodel bood uitkomst door een sterke studiolamp op ongeveer 20 graden links voor het model te plaatsen, dat op golvend karton was geplaatst.
Na nieuwe inzichten over het verloop van de zeeslag te hebben verkregen kwam ik (met een aantal deskundigen, die mij van feedback voorzien) tot de conclusie dat het geschut van De Ruyter omstreeks 17:09 uur gebakst stond op 50 graden en niet op 90 graden, zoals het aanvankelijk was ingeschilderd. Dit moest dus opnieuw worden ingeschilderd. Een tijdrovend klusje, dat echter naar tevredenheid gelukt is. De volgende stap is het afwerken van een aantal punten, die aangepast moeten worden, de achtergrond en de water partijen.
Hieronder een link naar de uitgebreide blog op de website van het Marinemuseum.
Onlangs is deze blog met extra informatie aangevuld.
Voor de uitwerking van ieder schip maak ik een uitgewerkte tekening in dezelfde schaal als op het schilderij. Hierbij worden de schaduwpartijen en lichtval exact bepaald. Op deze manier verzamel ik de laatste documentatie en krijg ik tot in detail een goed beeld van ieder schip. Dit vraagt veel precisie omdat een aantal schepen, zoals de Houston en de Exeter, vrij veel aanpassingen en verbouwingen hadden ondergaan. Niet alle documentatie was dus zonder meer bruikbaar.
Hieronder een link naar de uitgebreide blog op de website van het Marinemuseum.
29-7-2021 is de blog met extra informatie aangevuld. Zeker de moeite waard om te lezen.
